معرفی پرسشنامه:

پرسشنامه SCL-90-R یکی از پراستفاده‎ترین ابزارهای تشخیص روان‎پزشکی است. این پرسشنامه شامل 90 سوال برای ارزشیابی نشانه‎های روانی است و به وسیله پاسخ‎گر گزارش می‎شود و اولین بار برای نشان دادن جنبه‎های روان‎شناختی بیماران جسمی و روانی طرح‎ریزی گردید. با استفاده از این پرسشنامه می‎توان افراد سالم را از بیمار تشخیص داد.
این پرسشنامه توسط دراگوتیس و همکارانش در سال 1973 معرفی شد و بر اساس تجربیات بالینی و تجزیه و تحلیل‎های روان‎سنجی، مورد تجدید نظر قرار گرفت و فرم نهایی آن در سال 1976 تهیه گردید. در ایران میرزایی (1359) مطالعه‎ای برای هنجاریابی آن انجام داده است. در اگوتیس (1976) پایایی درونی آزمون را گزارش کرده است. بیشترین ضرایب همبستگی برای افسردگی 95/0 و کمترین آن برای روان پریشی 77/0 بدست آمده است. در محاسبه پایایی به شیوه بازآزمایی بر روی 94 بیمار روانی پس از یک هفته از اجرا، ضرایب همبستگی بین 78/0 تا 90/0 بدست آمده است. در مورد اعتبار آزمون در پژوهش‎های مختلف، بیشترین همبستگی را برای بعد افسردگی 73/0 و کمترین آن را برای بعد ترس‎های مرضی 36/0 گزارش کرده‎اند.
این پرسشنامه یکی از پراستفاده‎ترین پرسشنامه ها است و در ایران نیز در پژوهش‎های متعدد به منظور تعیین روایی (Validity) و پایایی (Reliability) و همچنین غربالگری و تشخیص اختلالات روانی مورد استفاده قرارگرفته است. به عنوان نمونه می‎توان به مطالعات فرجاد 1371، دولت‎آبادی 1371، حیدریان 1366، مظاهری 1372، بهرامی1378، آقاصادقی 1379، اسماعیلی 1379 اشاره کرد.
هر یک از سوالات پرسشنامه از یک طیف 5 درجه‎ای میزان ناراحتی که از نمره صفر "هیچ" تا چهار "به شدت" می‎باشد تشکیل شده است. سوالات پرسشنامه 9 بعد مختلف شامل (شکایات جسمانی، وسواس- اجباری، حساسیت در روابط متقابل، افسردگی، اضطراب، پرخاشگری، ترس مرضی، افکار پارانوئیدی و روان‎پریشی ) را در بر می‎گیرد.

نمره‎گذاری و تفسیر پرسشنامه بر اساس 3 شاخص به دست می‎آید:
1- ضریب کلی علائم مرضی Global Severity Index(GSI)
2- معیار ضریب ناراحتی Positive Symptom Distress Index (PSDI)
3- جمع علائم مرضی Positive Symptom Total
پرسشنامه SCL-90-R در گروه‎های بسیاری با موفقیت به کار رفته است، علاوه بر بیماران روانی، این آزمون در مورد معتادین به الکل، ناتوانی جسمی، بیماران سرطانی، مبتلایان به نارسایی قلبی، بیماران با ناراحتی شدید جسمی و دانشجویانی که راهنمایی و مشاوره لازم دارند و یا به عنوان یک ابزار تشخیصی به کار رفته است. مدت زمان لازم برای اجرا حدود 12 تا 15 دقیقه بوده ولی افراد دقیق ممکن است آن را در 30 دقیقه و یا بیشتر تکمیل نمایند.